Van Netpluimpjes en Draadwatjes

Wat heeft het lang geduurd dit jaar en de vraag rees óf het er nog van zou komen toen eind oktober/begin november eindelijk de paddestoelen de grond uit schoten! Een gebeurtenis waar ik me elk jaar weer op verheug, dus: hup, de macro op de camera en het bos in! Het paddestoelenseizoen bleek dit jaar beperkt te blijven tot de maand november, maar dit leverde mij toch aardig wat materiaal op. Veel meer dan ik in één blogje van 15 foto’s kwijt kan.

De ‘gewone’ zwammen bewaar ik voor later; in dit blogje wil ik wat laten zien van de myxomyceten oftewel de slijmzwammen. De reden is dat ik op een goede dag (30 oktober) bij toeval op de juiste tijd op de juiste plek ben (hetgeen meestal niet zo is en waar je ook weinig aan kan doen). In wandelbos Groenendaal valt mijn oog op een paar kleine zwart-witte plekjes tussen de afgestorven bladeren op een dode boomstam. Nadat ik wat ruimte heb gemaakt en mijn macrolens erop richt, zie ik pas wat voor een wonderlijk verschijnsel ik te pakken heb. Ik begin dit blog dan ook gelijk met het hoogtepunt.

< TIP: voor een grotere, mooiere én vooral scherpere weergave loont het de moeite de foto’s even aan te klikken! >

Ik zie het volgende op mijn display verschijnen: een bundeltje melkachtig witte staafjes (sporenlichaampjes) op zwarte, haarfijne steeltjes.

Op zoek naar een bijpassende naam kom je op het wereldwijde web toch redelijk snel op het Gebundeld Netpluimpje uit. Daar zou het inderdaad om kunnen gaan, maar pas na microscopisch onderzoek is dat met zekerheid te zeggen. Er zijn namelijk andere soorten (Roodbruin Netpluimpje, Bruin Netpluimpje) die er in bepaalde stadia erg op lijken. De druppeltjes die je ziet lijken op guttatiedruppels, maar zijn – als ik het goed begrepen heb – uitgescheiden druppeltje met sporen. Er staan drie bundeltjes, hieronder de andere twee:
<klik voor grotere weergave op een cirkel>

Deze slijmzwammetjes (want dat zijn het) ontwikkelen zich binnen een paar uur – via bovenstaand nog vrij verse stadium – uit een soort witte, amoebe-achtige bolletjes. Al snel verkleuren ze via donkerbruin naar rossig bruin. Dat wil ik ook zelf wel eens zien, want ze kunnen je alles wel wijs maken. Ik ben dan ook de volgende dag alweer vroeg ter plaatse. De bundeltjes zien er dan al zo uit:

Dat is dus al behoorlijk snel gegaan.

Ik maak er flink werk van, want twee dagen later ga ik weer naar Groenendaal. Het ene bundeltje ontwikkelt zich kennelijk sneller dan het andere:

Ik probeer de Netpluimpjes uiteraard zo mooi mogelijk in beeld te brengen, maar wegens hun positie op een dikke boomstam is er niet zo heel veel mee te beginnen. Wat kleurige herfstbladeren neerleggen in de achtergrond kan natuurlijk altijd:

Om het verhaal compleet te maken ga ik nog één keertje langs. Hierna geloof ik het verder wel:

Hoewel je her en der leest dat de hele ontwikkeling zich binnen enkele uren afspeelt, deden ‘mijn’ exemplaren er toch wel enkele dagen over. Evengoed te lang om er bij te gaan staan wachten. Ene Daniel Brunner heeft dat 6 jaar geleden wél gedaan en er een prachtig time-lapse filmpje van gemaakt. Het filmpje staat op Youtube. duurt 86 sec. en omvat een tijdspanne van 24 uur.

Tot zover de – al of niet Gebundelde – Netpluimpjes. Heel veel andere slijmzwammen heb ik dit jaar niet gezien. Slechts twee soorten om precies te zijn, toevalligerwijs allebei oranje van kleur. Eerst het minst spannende Rossig Buiskussentje:

Vergeleken met de bijna 20 mm hoge Netpluimpjes is dit een dwerg en wordt maximaal ongeveer 5 mm hoog. Maar weer vergeleken met de volgende soort is het een reus! Peervormige Draadwatjes zie je namelijk heel makkelijk over het hoofd. Amper 1 mm grote (kleine) oranje bolletjes die in eerste instantie aan gewone Meniezwammetjes doen denken. Inclusief het steeltje zijn ze slechts 2-3 mm hoog. Bekeken door een goede macrolens zie je hoe het er echt uitziet. Zo dus:

Het is een flinke cluster bij elkaar, een waar oranjelegioen. Door de Raynox-150 voorzetlens op de macrolens te monteren kan ik nog wat dichter bijkomen. de scherptediepte neem dan drastisch af, maar levert daardoor wel een – in mijn ogen – fraaier, zachter plaatje op:

Ik vond het stammetje met de Draadwatjes tegen het invallen van de duisternis en bovendien begon het te regenen en niet zuinig ook. Nou is mijn Olympus wel regenbestendig, maar ik niet en dus maakte ik snel deze plaatjes en spoedde me naar huis alwaar ik aardig doorweekt aankwam.

Voor betere plaatjes én omdat het me wel boeiend lijkt ook deze zwammetjes in hun ontwikkeling te volgen, ga ik een paar dagen later weer kijken. De Draadwatjes blijken onveranderd, dat gaat kennelijk niet zo snel. Dan maar proberen om er nog een paar mooie plaatjes van te maken. Deze setting doet me denken aan een kudde lemmings die achter elkaar aan de afgrond inlopen… of er juist uit omhoog kruipen.

Hieronder nog een miniserie van de verdere opbrengst van deze dag <klik>:

Later in de maand ga ik weer kijken, maar helaas: het stammetje waarop ze zaten was spoorloos verdwenen. Nou zal ik nooit weten hoe het afloopt… Gelukkig vind ik op 25 november een nieuw stammetje met een zo mogelijk nog groter oranjelegioen:

Ik leg het weg op een verborgen plekje om het later (7 december) nogmaals te bekijken. Maar ook deze keer is het stammetje foetsie. Wie loopt hier toch met al dat dode hout te slepen? Gelukkig kan je myxomyceten de hele winter door vinden, dus wie weet wat ik nog tegenkom. Ik zoek voor de zekerheid de houtwallen nog even af en vind toch nog wat ik eigenlijk zocht.

Peervormige Draadwatjes beginnen wit en verkleuren binnen een paar uur naar oranje. Daarna gaan ze langzaam over naar bruin tot donkergeel en uiteindelijk gaat het bolletje open en komt er een draderige massa naar buiten, waartussen de okerkleurige sporen zitten. Dat rijpe stadium vind ik vandaag, zij het geen erg fraaie exemplaren. Om het verhaal af te maken laat ik ze toch maar even zien:

Deze rijpe vorm lijkt overigens sterk op die van het Doorschijnend Langdraadwatje. Ook hier is weer microscopisch onderzoek nodig om het onderscheid te maken, maar dat is bijzaak.

Tot zover de slijmzwammen. Door slim nummeren is het weer gelukt binnen het maximum van 15 te blijven. De rest van mijn paddestoelenfoto’s komen – zoals gezegd – in een volgend blog aan de beurt, waarschijnlijk wel meer dan één. Het zal nog een moeilijke selectie worden. Tot zover weer dank voor het lezen en kijken.